Tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm

Vừa qua, Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra xét xử phúc thẩm vụ án dân sự về “Tranh chấp đòi lại đất bị lấn chiếm, yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn bà Nguyễn Thị Thu T, bị đơn bà Triệu Mỹ L.

Về nội dung vụ án, các đương sự tranh chấp với nhau đối với phần đất tại thửa 61, tờ bản đồ số 17, diện tích 228,2m² (diện tích thực tế 245m²), tọa lạc tại đường Mạc Đĩnh Chi, khóm 6, phường 9, thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Về nguồn gốc phần đất tranh chấp, UBND tỉnh Sóc Trăng xác định thửa đất nêu trên có nguồn gốc là của gia đình bà Triệu Mỹ L. Năm 1986, Nhà nước làm đường Mạc Đĩnh Chi cắt lô đất của gia đình bà Liên làm hai phần thuộc Phường 4 và Phường 9 thì có một số hộ dân đến ở, gia đình bà Liên khiếu nại thì các hộ thuộc Phường 4 đã trả hoa lợi cho gia đình bà L, còn lại một số hộ thuộc Phường 9 chưa trả hoa lợi nên vẫn đang tranh chấp.

Ngày 19/10/1993, UBND thị xã Sóc Trăng ban hành Quyết định số 504/QĐ-UBTX.93 tạm cấp cho ông Đỗ Văn Hổ một lô đất thổ cư 150m². Trên cơ sở đó, ông Hổ kê khai và được UBND tỉnh Sóc Trăng cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vào ngày 01/8/2001 đối với thửa 61, diện tích 228,2m² tại phường 9, thành phố Sóc Trăng, sau đó vợ chồng ông Đỗ Văn Hổ, bà Trần Thị Huyền chuyển nhượng toàn bộ thửa đất số 61 và sang tên cho bà Nguyễn Thị Thu T vào ngày 24/6/2015.

Trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm chưa thu thập chứng cứ để xác định thửa đất số 61 đang tranh chấp đã được Nhà nước thực hiện chính sách đất đai hay vẫn còn thuộc quyền sử dụng đất của gia đình bà Triệu Mỹ L (là chủ đất gốc).

Mặt khác, UBND tỉnh Sóc Trăng cho rằng năm 1986 Nhà nước quy hoạch đường Mạc Đĩnh Chi, quy hoạch đất 2 bên đường thành đất ở, nhưng lại không cung cấp tài liệu chứng minh cho việc này nhưng Tòa án cấp sơ thẩm không thu thập tài liệu, chứng cứ (Văn bản quy hoạch sử dụng đất của UBND và phê duyệt của Hội đồng nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại Điều 11 Luật Đất đai năm 1987) để làm rõ diện tích đất tranh chấp có nằm trong quy hoạch hoặc kế hoạch sử dụng đất của UBND có thẩm quyền hay không?

 Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm chưa thu thập chứng cứ để làm rõ đất đang tranh chấp có nằm trong phần thừa định suất của gia đình bà L mà Nhà nước đã quản lý hay không? Do đó, chưa có căn cứ để xác định phần diện tích đất đang tranh chấp có nằm trong quy hoạch hay kế hoạch sử dụng đất của UBND có thẩm quyền hoặc nằm trong phần thừa định suất khi Hợp tác xã trả đất lại cho chủ sử dụng đất gốc và Nhà nước đã quản lý sử dụng phần thừa định suất này hay là vẫn còn thuộc quyền sử dụng đất của gia đình bà L.

Tại Điều 21 Luật đất đai năm 1993 quy định: “Việc quyết định giao đất đang có người sử dụng cho người khác chỉ được tiến hành sau khi có quyết định thu hồi đất đó”. Việc UBND thị xã Sóc Trăng cấp đất cho ông Đỗ Văn Hổ không đúng thẩm quyền, nhưng đã được UBND tỉnh Sóc Trăng là cấp có thẩm quyền đồng ý. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm không thu thập chứng cứ để xác định trước khi cấp đất cho ông Đỗ Văn Hổ thì UBND cấp có thẩm quyền đã có quyết định thu hồi đất đối với gia đình bà L hay chưa? Việc cấp đất có đảm bảo quy định của Luật Đất đai như đã viện dẫn trên hay chưa? Do vậy, chưa có căn cứ để xác định việc UBND thị xã Sóc Trăng cấp đất cho ông Đỗ Văn Hổ và sau này UBND tỉnh Sóc Trăng cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Đỗ Văn Hổ đối với thửa đất tranh chấp nêu trên có đúng theo quy định của pháp luật hay không? Chưa có căn cứ để xác định ông Đỗ Văn Hổ có quyền sử dụng hợp pháp đối với thửa đất số 61, diện tích 228,2m² tại Phường 9, thành phố Sóc Trăng hay không? Do đó, Bản án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị Thu T và bác yêu cầu phản tố của bà Triệu Mỹ L đều chưa có cơ sở.

Do việc thu thập chứng cứ chưa được thực hiện đầy đủ nên sau khi xét xử sơ thẩm, VKSND tỉnh Sóc Trăng đã kháng nghị phúc thẩm đối với Bản án dân sự sơ thẩm số 28/2019/DS-ST ngày 25/9/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng. Tại Bản án phúc thẩm số 416/2020/DS-PT ngày 16/9/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã tuyên xử chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh Sóc Trăng, tuyên hủy bản án dân sự sơ thẩm nêu trên và chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.

Tăng Thị Thúy Hằng