Viện kiểm sát nhân dân thị xã Ngã Năm tăng cường công tác kháng nghị ngang cấp

Thông qua công tác kiểm sát xét xử tại phiên tòa sơ thẩm và kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) thị xã đã phát hiện bản án của Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm có vi phạm, thiếu sót làm  ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án. Qua đó, VKSND thị xã Ngã Năm đã ban hành 02 kháng nghị phúc thẩm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và tại phiên tòa phúc thẩm được VKSND tỉnh Sóc Trăng bảo vệ và được Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng chấp nhận kháng nghị của VKSND thị xã Ngã Năm, cụ thể như sau:

Vụ thứ nhất: “Tranh chấp ly hôn, nuôi con, chia tài sản chung, nợ chung, tranh chấp hợp đồng góp hụi”.

Nội dung vụ án: Vào ngày 25/11/1992 (âm lịch) ông Lê Quốc Thống và bà Nguyễn Hồng Nhiên có tổ chức lễ cưới, nhưng không có đăng ký kết hôn. Trong ngày cưới cha mẹ hai bên có cho một sợi dây chuyền 02 chỉ vàng 24k, một đôi bông tai vàng 18k. Quá trình chung sống ông Thống và bà Nhiên có một người con chung tên: Lê Bá Thiên, sinh ngày 30/12/2011 hiện đang sống chung với bà Nguyễn Hồng Nhiên. Trong thời gian chung sống, ông Thống, bà Nhiên đã tạo lập được một số tài sản là quyền sử dụng đất diện tích 18.456m², tọa lạc tại ấp Mỹ Tường 1, xã Mỹ Quới, thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng. Trong quá trình chung sống do bất đồng quan điểm trong cuộc sống, dẫn đến mâu thuẫn không thể hàn gắn được nên tháng 9/2015 giữa ông Thống và bà Nhiên ly thân.

Ông Thống yêu cầu Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm xem xét, giải quyết, về hôn nhân: không công nhận là vợ chồng với bà Nguyễn Hồng Nhiên; con chung: ông Thống đồng ý giao cháu Lê Bá Thiên sinh ngày 30/12/2011 cho bà Nguyễn Hồng Nhiên chăm sóc nuôi dưỡng, và ông Thống có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con hàng tháng cho đến khi tuổi trưởng thành (18 tuổi) theo quy định của pháp luật; tài sản chung ông Thống yêu cầu chia đôi.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Lâm Thị Út có đơn yêu cầu độc lập là yêu cầu ông Thống trả cho bà số tiền hụi 20.915.000 đồng, bà Nhiên trả cho bà số tiền hụi còn thiếu 43.980.000 đồng.

Ngày 24/7/2019 Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm đưa vụ án ra xét xử. Thông qua công tác kiểm sát xét xử, kiểm sát bản án VKSND thị xã Ngã Năm đã phát hiện bản án số 09/2019/HNGĐ-ST ngày 24/7/2019 của Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm có một số vi phạm, thiếu sót ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Ngày 08/8/2019 VKSND thị xã Ngã Năm ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm số 01/QĐKNPT-VKS-DS đối với bản án dân sự sơ thẩm trên theo hướng sữa một phần bản án sơ thẩm, cụ thể:

Ngày 12/4/2017 bà Lâm Thị Út có đơn yêu cầu độc lập yêu cầu ông Thống, bà Nhiên trả cho bà tổng số tiền hụi còn thiếu là 64.895.000 đồng, Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm đã nhận đơn và thông báo cho bà Út nộp tiền tạm ứng án phí 2.199.000 đồng, ngày 10/5/2017 bà Út nộp tiền tạm ứng án phí và cung cấp biên lai thu tiền số 0004645 ngày 10/5/2017. Ngày 24/7/2019 Tòa án đã đưa vụ án ra xét xử và chấp nhận yêu cầu độc lập của bà Út buộc ông Thống trả cho bà Út 20.915.000 đồng, buộc bà Nhiên trả cho bà Út 43.980.000 đồng. Như vậy, Hội đồng xét xử sơ thẩm chấp nhận yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Lâm Thị Út thì bà Lâm Thị Út không phải chịu án phí sơ thẩm theo quy định tại khoản 6 Điều 27 Pháp lệnh số 10/2009/UBTVQH12 ngày 27/02/2009 của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa 12 quy định về án phí, lệ phí Tòa án (nay được quy định tại khoản 6 Điều 26 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa 14 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án) thì: “Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập phải chịu án phí dân sự sơ thẩm theo phần yêu cầu độc lập không được Tòa án chấp nhận. Người có nghĩa vụ đối với yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải chịu án phí dân sự sơ thẩm theo phần yêu cầu độc lập được Tòa án chấp nhận”

Nhưng Hội đồng xét xử sơ thẩm không tuyên hoàn trả số tiền tạm ứng án phí của bà Lâm Thị Út đã nộp theo biên lai thu tiền tạm ứng án phí, lệ phí Tòa án số 0004645 ngày 10/5/2017 của Chi cục thi hành án dân sự thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng với số tiền 2.199.000 đồng là thiệt thòi quyền lợi của bà Lâm Thị Út.

Mặc khác, về chi phí định giá tài sản và chi phí đo đạc, bản án, tuyên xử: “Ông Lê Quốc Thống và bà Nguyễn Hồng Nhiên mỗi người phải chịu số tiền 3.313.000 đồng (Ba triệu, ba trăm mười ba ngàn đồng)…” là không chính xác. Bởi vì, theo quy định tại khoản 3 Điều 157 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 thì: “Trong vụ án ly hôn thì nguyên đơn phải nộp chi phí xem xét, thẩm định tại chỗ, không phụ thuộc vào việc Tòa án chấp nhận hay không chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn. Trường hợp cả hai thuận tình ly hôn thì mỗi bên đương sự phải chịu một nửa chi phí xem xét, thẩm định tại chỗ”. Như vậy, ông Lê Quốc Thống phải chịu chi phí xem xét, thẩm định tại chổ (chi phí đo đạc), nhưng Hội đồng xét xử sơ thẩm không xác định chi phí định giá bao nhiêu, chi phí đo đạc bao nhiêu để buộc ông Lê Quốc Thống phải chịu chi phí đo đạc, mà buộc cả ông Thống, bà Nhiên mỗi người phải chịu 50% chi phí định giá và chi phí đo đạc là thiệt thòi quyền lợi của bà Nguyễn Hồng Nhiên.

Ngày 08/11/2019 Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm, tại phiên tòa Kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận toàn bộ kháng nghị của VKSND thị xã Ngã Năm, kết quả tại bản án phúc thẩm số 14/2019/HNGĐ-PT ngày 08/11/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng chấp nhận kháng nghị của VKSND thị xã Ngã Năm.

Vụ thứ hai: “Tranh chấp hợp đồng đặt cọc”.

Nội dung vụ án: Nguyên đơn ông Mã Hà Bửu Nghi và bị đơn ông Trần Văn Phụng đều thống nhất cho rằng: Vào ngày 30/5/2017 ông Trần Văn Phụng được Ủy ban nhân dân thị xã Ngã Năm cấp một nền tái định cư với diện tích 87,7m², ở lô 7, khu B2, khu Trung tâm thương mại phường 1, thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng. Vào ngày 02/01/2018 ông Nghi có thỏa thuận với vợ chồng ông Trần Văn Phụng mua nền tái định cư nêu trên với số tiền 400.000.000 đồng và ông Nghi có đặt cọc cho vợ chồng ông Trần Văn Phụng, bà Dương Hồng Út số tiền 380.000.000 đồng để thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, sau khi ông Nghi nhận được quyền sử dụng đất sẽ trả số tiền 20.000.000 đồng còn lại. Sau đó, ông Nghi có chuyển vào tài khoản của Công ty cổ phần đầu tư xây dựng thương mại dịch vụ Hồng Phát số tiền 324.490.000 đồng để công ty xây dựng cơ sở hạ tầng và làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Trần Văn Phụng; ông Trần Văn Phụng sẽ làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất này cho ông Nghi. Sau đó các bên không thực hiện được hợp đồng nên phát sinh tranh chấp.

Ngày 28/8/2019 Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm đưa vụ án ra xét xử. Qua công tác kiểm sát tại phiên tòa, bản án VKSND thị xã Ngã Năm đã phát hiện bản án số 28/2019/DS-ST ngày 28/8/2019 của Tòa án nhân dân thị xã Ngã Năm có vi phạm, thiếu sót làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. VKSND thị xã Ngã Năm đã ban hành kháng nghị phúc thẩm số 02/QĐKNPT-VKS-DS ngày 12/9/2019 theo hướng sữa một phần bản án sơ thẩm, cụ thể:

 Tại phiên tòa sơ thẩm Hội đồng xét xử sơ thẩm xác định loại kiện là “Tranh chấp hợp đồng đặt cọc”, nhưng lại căn cứ Điều 131 Bộ luật Dân sự năm 2015 để xử lý hậu quả của tranh chấp hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu và “buộc ông Trần Văn Phụng, bà Dương Hồng Út phải bồi thường thiệt hại do giá trị đất chênh lệch đất tại thời điểm xác lập giao dịch với giá trị thực tế theo thị trường hiện nay là 1.307.390.200 đồng – 724.490.000 đồng (giá trị chuyển nhượng 400.000.000 đồng + tiền cơ sở hạ tầng 324.490.000 đồng) = 582.900.200 đồng, căn cứ theo mức độ lỗi của mỗi bên là ngang nhau dẫn đến giao dịch vô hiệu, nên phía ông Phụng, bà Út có nghĩa vụ bồi thường cho ông Nghi số tiền 582.900.200 đồng x 50% = 291.450.100 đồng” là không chính xác. Bởi vì, Hội đồng xét xử sơ thẩm xác định loại kiện là “Tranh chấp hợp đồng đặt cọc” thì phải áp dụng Điều 328 Bộ luật dân sự năm 2015 để giải quyết vụ án này. Như vậy, cần phải xác định lỗi của các bên dẫn đến hợp đồng đặt cọc để thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mà hiện nay không thực hiện được hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Tại bản án nêu trên nhận định ông Nghi và ông Phụng, bà Út đều có lỗi ngang nhau dẫn đến giao dịch vô hiệu, ông Phụng, bà Út phải trả lại tiền cọc cho ông Nghi và các bên không phải bồi thường tiền phạt cọc, nhưng Hội đồng xét xử sơ thẩm lại buộc ông Phụng, bà Út bồi thường thiệt hại cho ông Nghi số tiền 291.450.100 đồng là thiệt thòi quyền lợi của ông Phụng, bà Út.

Ngày 25/11/2019 Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm, tại phiên tòa Kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận toàn bộ kháng nghị của VKSND thị xã Ngã Năm, kết quả tại bản án phúc thẩm số 151/2019/DS-PT của Tòa án nhân dân tỉnh Sóc Trăng đã chấp nhận kháng nghị của VKSND thị xã Ngã Năm./.

                                        Trương Minh Diền